Το σπερμοδιάγραμμα αποτελεί εξέταση πρώτης γραμμής για την εκτίμηση της γονιμότητας του άνδρα κατά την οποία ελέγχονται τα ποσοτικά ( αριθμός σπερματοζωαρίων, όγκος σπέρματος) και τα ποιοτικά (μορφολογία, κινητικότητα σπερματοζωαρίων) χαρακτηριστικά του σπέρματος. Με το σπερμοδιάγραμμα ελέγχουμε:
Α) ΤΑ ΦΥΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΣΠΕΡΜΑΤΟΣ (τη ρευστοποίηση, το ιξώδες, την όψη, την οσμή, το ΡΗ, τον σπερματικό όγκο) από τα οποία παίρνουμε σημαντικές πληροφορίες για τη σωστή λειτουργία του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος. Για παράδειγμα, η αδυναμία ρευστοποίησης του δείγματος με ένα αυξημένο ΡΗ μπορεί να οφείλεται σε δυσλειτουργία του προστάτη ή σε μικροβιακή λοίμωξη, ένας χαμηλός σπερματικός όγκος σε φλεγμονή ή απόφραξη, ενώ ένα αυξημένο ιξώδες σπέρματος σε φλεγμονή, ή σε επιβλαβής συνήθειες όπως η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και καφεΐνης που μπορεί να προκαλέσουν αφυδάτωση.
Β) ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΤΟΥ ΣΠΕΡΜΑΤΟΣ (τη συγκέντρωση και τον ολικό αριθμό των σπερματοζωαρίων, την κινητικότητα, τη μορφολογία, τη ζωτικότητα και μικροσκοπικά ευρήματα όπως η παρουσία συγκολλήσεων και συσσωματωμάτων, στρογγυλών κυττάρων και λευκοκυττάρων).
Ανάλογα με τα αποτελέσματα του σπερμοδιαγράμματος, ο ιατρός σας είναι πιθανόν να σας παραπέμψει σε περεταίρω εργαστηριακό έλεγχο.
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΒΑΣΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΠΕΡΜΑΤΟΣ
Το σπερμοδιάγραμμα είναι η εξέταση που για τους περισσότερους άνδρες δημιουργεί αρκετή αμηχανία. Προκειμένου λοιπόν η εξέταση σπέρματος να πραγματοποιηθεί με σωστό τρόπο και να δώσει αξιόπιστα αποτελέσματα, απαραίτητες είναι οι παρακάτω προϋποθέσεις:
- Σεξουαλική αποχή: Με τον όρο σεξουαλική αποχή εννοούμε την αποχή από οποιαδήποτε μορφή εκσπερμάτισης ( συνουσία ή αυνανισμό). Ιδανικά ο εξεταζόμενος θα πρέπει να απέχει 3-5 ημέρες. Το διάστημα αυτό θεωρείται ως ενδεικτικότερο της λειτουργίας του αναπαραγωγικού συστήματος, δίνοντας τον ιδανικότερο σπερματικό όγκο και τον καλύτερο αριθμό κινητών σπερματοζωαρίων. Έτσι, μικρότερο διάστημα αποχής μπορεί να οδηγήσει σε μικρότερη συγκέντρωση κινητών σπερματοζωαρίων, ενώ μεγαλύτερο διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη συγκέντρωση σπερματοζωαρίων ΑΛΛΑ μειωμένης ποιότητας (κινητικότητα και μορφολογία).
- Η συλλογή του δείγματος πραγματοποιείται ιδανικά σε ειδικό χώρο του εργαστηρίου καθώς ο χρόνος μεταφοράς του δείγματος αλλά και η έκθεσή του σε θερμοκρασίες μικρότερες των 370C μπορεί να επηρεάσουν τα αποτελέσματα. Σε περίπτωση που η δειγματοληψία πραγματοποιηθεί στο χώρο του εξεταζόμενου, η μεταφορά του δείγματος στο εργαστήριο θα πρέπει να γίνει εντός μισής ώρας έτσι ώστε εξωγενής παράγοντες (π.χ χαμηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος) να μην επηρεάσουν τα αποτελέσματα της ανάλυσης. Κατά τη μεταφορά του το δείγμα θα πρέπει να διατηρείται όσο το δυνατόν πιο κοντά στη θερμοκρασία του σώματος και σε όρθια θέση. Είναι πολύ σημαντικό η συλλογή να είναι πλήρης και να μην έχει χαθεί το πρώτο κλάσμα εκσπερμάτισης.
- Εάν ο εξεταζόμενος είναι άρρωστος με υψηλό πυρετό η εξέταση θα πρέπει να αναβληθεί και να μεταφερθεί αργότερα.
- Η χρήση ορισμένων φαρμάκων καθώς και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή καφεΐνης χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής καθώς μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τα αποτελέσματα της εξέτασης.